Sahte Sigortalılık Tespitinin Mükellef ve Mali Müşavirler İçin Sonuçları

Spread the love

Ülkemizde istihdam edilen işçilerin %37’si halen sigortasız çalışmaktadır. Ayrıca sigortalı çalışanların yine yaklaşık % 60’ı için asgari ücret üzerinden prim ödemektedir. Bu nedenle Sosyal Güvenlik kurumu topladığı primler ile giderlerini/ödemelerini karşılayamamaktadır.

 

Son yıllarda sigortasız çalışan işçi oranının azalmasına rağmen, kurumun ciddi açıkları merkez bütçeden karşılanmaktadır. Son yıllarda gerek çeşitli kontroller gerekse teşvik uygulamaları ile sigortalı istihdamı devlet tarafından ciddi şekilde desteklenmektedir.

Sigorta kurumu tarafından son dönemler de kayıt dışı istihdamın tam tersi olan farklı bir uygulama daha ön plana çıkmaya başlamıştır. Buda fiilen çalışmayan vatandaşların çeşitli sebeplerle sigortalı gösterilmelerini önlemek için tespitlerin yapılmasıdır. Bu konuda kurum müfettişleri tarafından özellikle son 2 yıl içinde yazılan yüzlerce rapor mevcuttur.

Makalemizin konusu yapılan tespit sonucu ortaya çıkan sıkıntıların açıklanmasıdır. İnsanların fiilen çalışmamasına rağmen neden sigortalı olma çabası içine girdiklerini irdelemeden, sadece tespit ve cezalandırma yöntemi ile bu sorunun çözülemeyeceği kesindir.

Fiilen çalışmayan vatandaşlar neden kurumda sigortalı olmaktadır;

·         Sahte sigortalı gösterilen hastanın yada hastanın hak sahiplerinin (eş,çocuklar,anne-baba) ilaç ve tedavi masraflarının kurum tarafından karşılanması için

·         Emeklilik için ihtiyaç duydukları prim günlerini kazanmak için

·         4b statüsünün (işveren) dezavantajından kurtulup, 4a (işçi) şartlarında emekli olabilmek için

İşverenler bu duruma bazen hatır için bazen de maddi çıkar elde etmek için başvurabilmektedir. Bunun sonucunda sigorta teftiş elemanları tarafından yazılan raporlar ile hem sigorta prim günleri iptal edilmekte hem de Cumhuriyet savcılıklarına suç duyuruları yapılmaktadır. Suçun, teftiş elemanları tarafından tespiti halinde ödenen primler iade edilmemekte, kuruma gelir kaydedilmektedir.

Yazılan raporlara bağlı olarak daha sonradan sahte sigortalılık tespiti nedeni ile işçinin prim günlerinin iptali birçok hukuki sonucu da yanında getirmektedir. Bu sonuçlara birkaç örnek;

·         İşçilerin prim gün sayısı azalmakta dolayısı ile emeklilik tarihleri ileri bir tarihlere sarkmaktadır

·         Eğer emeklilik iptal edilen günlerinde katkısı ile sağlanmış ise, emeklilik işlemi iptal edilmektedir. Dolayısı ile söz konusu emeklilik işlemine dayanarak alınan emeklilik paraları  yersiz ödeme” haline gelmekte ve kurum tarafından gecikme faiz/zamları ile iadesi istenmektedir. İptal sonucu emeklilik için gerekli olan şartın (1 gün bile) eksik olması geriye doğru tüm ödemelerin kurum tarafından talep edilmesine neden olmaktadır.

·         Kurumdan iptal edilen günlere bağlı alınan hizmetler varsa (sağlık hizmeti vb.) bunların bedelleri talep edilmektedir.

Bu konuda, işveren ya da sigortalı yapılan işçi çeşitli sebeplerle sigorta işlemlerini yapan mali müşaviri suçlamaktadır. Olayda mali müşavirin hatası veya maddi çıkar elde etmesi söz konusu ise bu durumda alınan ifadelerle raporlar düzenlenmektedir. Bu durumda meslek mensubuna da sorumluluk raporu yazılmaktadır. Bu sorumluluk raporlarının, sgk kurumu tarafından meslek odalarına, meslek mensubunun disiplin kovuşturması yapılmasını sağlamak amacıyla gönderildiği görülmektedir. Çoğu zamanda yapılan bu şikâyetler disiplin cezası ile sonuçlanmaktadır.

Mali müşavirlerin sahte sigortalı konusundaki dikkat etmeleri gereken noktalar ve riskleri aşağıda kısaca sıralayarak birkaç öneride bulunalım;

·         İşçi giriş-çıkış işlemleri meslek mensubuna, işveren tarafından yazılı olarak bildirmeli. En azından e-posta ile bu yazışmalar yapılmalı

·         Meslek mensubunun akrabaları, mükellef yanında çalışıyor ise ücretleri mutlaka  bankadan ödenmeli

·         Mükellef yanında meslek mensubu ya da aile fertleri hatta meslek mensubunun personeli kesinlikle sigortalı olmamalı, muhasebe alacağı kesinlikle bu yolla tahsil edilmeye çalışılmamalı. Mali müşavirin, muhasebe alacağını bu yolla mahsup etmek istemesi kendisini suçlu pozisyonuna düşürebilir

·         Sahte sigortalı işçilerin ifadelerinde meslek mensubunun adını vermesi üstüne birde “para verdim” şeklinde beyanı disiplin cezası ile sonuçlanacaktır. Meslek mensubu böyle durumlarda Cumhuriyet savcılığında ve mahkemede haksız kazanç, görevi kötüye kullanma şeklinde suçlamalarla muhatap olabilmektedir

·         Mümkünse e-bildirge şifreleri müşteriler yada müşterinin görevlendirdiği kişilerce  kurumdan alınmalı. Böylece şifreleri muhafaza sorumluluğu da işverende bırakılmalı

·         Meslek mensupları 4a’dan (işçi statüsünden )emekli olabilmek için müşterinin/mükellefin yanında kesinlikle muhasebe ile ilgili işçi pozisyonunda işçi olarak çalışıyor gözükmemeli. Unutmayın bu durum meslek yasamız 3568 ile kesinlikle yasaklanmıştır. Meslek mensuplarının diğer işverenlerin aksine başka bir işyerinde (muhasebe ile ilgili işkollarında) sigortalı gösterilerek (4b) statüsünden sıkıntısız kurtarılması söz konusu değildir. Bu durum 5510 sayılı yasaya göre herhangi bir problem oluşturmasa da 3568 sayılı meslek yasasına aykırıdır. Bu konuda meslek odalarının yapacağı tespitlerin meslek mensubunun disiplin cezası alması ile sonuçlanacağını bir kez daha ifade edelim.

 

Son olarak şu hususu da hatırlatmak da fayda var; İsteğe bağlı sigortalı olma imkanı yasal olarak varken, vatandaşların sahte sigortalılık durumunu tercih etmelerinin riskleri açısından iyi etüt edilmesi gerektiği kanaatindeyim. Son yıllarda insanlarımızın isteğe bağlı sigortadan kaçındıkları gözlenmektedir. Bu durumun sebebi 2008 yılında yapılan yasal değişiklik ile isteğe bağlı sigortalılık sürelerinin (4b)  statüsüne sayılmasıdır. Bu duruma göre de insanlar hem daha geç emekli olmakta hem de daha az emekli maaşı almaktadırlar. Çözüm bu insanları, bunları işçi olarak sigortalı yapanları yada bazı durumlarda mali müşavirleri cezalandırmak değildir. Çözüm hükümetin yapacağı yasal değişiklikle isteğe bağlı sigortalılığı tekrar (4a) kapsamına alarak sıkıntıyı ortadan kaldırmasındadır.

ALİM KARATAŞ