İşveren Ödediği Yol Yemek Primlerini SGK dan Geri Alabilir

İşveren Ödediği Yol Yemek Primlerini SGK dan Geri Alabilir

İşçinin yemek için yaşadığı çevre örf adetlerinin oluşturduğu teamüllere göre uygulanmak üzere öğle arası dinlenmesi olarak 4857 sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesinde emredici olarak düzenlenmiş olup İşveren işçisine ara dinlenmesi için;

4    saate kadar yapılan çalışmalarda  15 Dk dan az

7,5 saate kadar çalışılan işyerlerinde 30 dk dan az

8    saat kadar çalışılan işyerlerinde  60 dk  dan az

olmamak üzere zaman vermek zorundadır. Bu süreler asgari süreler olup işçi lehine işverence artılabilmektedir. Ara dinlenmesi için işverence ücret ödeme zorunluluğu yoktur. Ara dinlenmesi için ücret ödeme zorunluluğunun doğması için işçinin ara dinlenme süresinde işyerinde fiilen bulunması yeterli değil, ara dinlenme yokmuş gibi çalışıyor olması germektedir. (Not: Yargıtay 7. H.D 2013 tarihli güncel bir kararında işçinin vermiş olduğu namaz molasını da ara dinlenme süresinin hesabında dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir.)

İşverenin sorumluluğu, işçiye ara dinlenmesi sağlamakla biter. Yemek sağlamak, çay, kahve vb ikramlar sağlamak işverenin yükümlülüğünde bulunmamasına rağmen yemek çay, kahve vb ikramlar verilmesi işverenin bir tercihidir. Yalnız bu tercih süreklilik arzederse işçiye sağlanan menfaatler kapsamında yer alır ve sağlana  fayda brüt tutarı üzerinden kıdem tazminatı matrahına dahil edilir.

Herhangi bir zorunluluğu olmadığı halde  kendi inisiyatifiyle işçisine süregelen şekilde yemek sağlayan ya da yemek ücreti veren işveren, bu hakkı işçisinin yazılı onayı olmadan geri alamaz. Aksi halde işyeri uygulaması haline gelmiş bir hakkın işçi menfaatine zarar verici nitelik oluşturduğu gerekçesiyle işçi tarafından açısından 4857/24/2-f maddesi koşullarına göre derhal fesih sebebi doğabilir.

Yemek Parasının Personel Nakden Ödenerek Bordoya Dahil Edilmesi Halinde

Yemek paraları personele nakden ödenmesi halinde bordroya dahil edilerek muafiyet sınırları dışında kalan tutarlarüzerinden  SGK prim kesintisi ve  Gelir Vergisi Kanunu’nun 61, 94, 103 ve 104′üncü Maddelerine göre gelir vergisi kesintisi yapılır.

GVK madde 23/8 bendine göre; işverenlerce işyeri veya işyerinin müştemilatı dışında kalan yerlerde işçiye nakden  yemek bedeli verilmesi halinde bu  menfaatlere ilişkin istisna tutarı, 2017 yılı için 14,00 TL /gün olarak tespit edilmiştir.

“8. (Değişik: 25/5/1995 – 4108/16 md.) Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce,işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 6.000.000 lirayı (14 TL) aşmaması ve buna ilişkin ödemenin yemek verme hizmetini sağlayan mükelleflere yapılması şarttır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde, aşan kısım ile hizmet erbabına yemek bedeli olarak nakten yapılan ödemeler ve bu amaçla sağlanan menfaatler ücret olarak vergilendirilir.); (1)”

5510 Sayılı Kanunun 4. Maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalının yemek ücretinin SPEK (sigorta primine esas kazanç) tutarına dahil edilmeyecek muafiyet tutarı ;

Günlük asgari ücret  x       % 6  =    3,56 TL (Günlük)

26 gün/ay                x 3,56 TL  =  92,43 TL (Aylık)

Muafiyet dışında kalan yol ve yemek ücretlerinden SGK prim kesintisi yapılmasına rağmen bu ödemelerin sosyal yardım niteliğinde olması ve işçinin hizmet ifası dışında bir kazanım/menfaat olması sebebiyle  işverenlerce sigortalılara ödenen “yol paraları” ile “yemek paraları” nın sigorta primi kesintisine tabi tutulmaması gerektiği hususunda SGK ya yapılan başvurular netice verdi !!!

SGK nın “Yol paralarının yolluk kavramı içine girmemesi yada başka bir ifade ile görev yolluğu olarak ödenmemiş olması ve yemek paralarının da günlük asgari ücretin %6 sının sigorta priminden muaf olması nedeniyle bu tutarı geçen kısmının prime tabi tutulması gerektiği” şeklinde verilen cevaplar İş Mahkemelerine taşınmış ve davalar açılmıştır..

Mahkeme “yardım mahiyetindeki ödemelerin nakit olarak yapılmış olmasının ödemenin mahiyetini değiştirmediği gerekçesiyle yemek ve yol ödemelerinin SPEK tutarına dahil edilmemesi kararları çıkmaktadır. Bu kararlar Yargıtay’ca da onanmaktadır.

SGK dan geçmiş dönem ödenen yemek –yol ücretleri işçi-işveren paylarının iadesi yolu açılmıştır. SGK  Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü İşverenler Daire Başkanlığı Genel yazısına göre ;

“Sayı :35158785-309/06-202.99-E.4117055
Tarih:04/08/2017
Konu : Yol Yemek Prim İadeleri

Hukuk Müşavirliğinin 30/10/2014 tarihli 902 sayılı 2014/30 sayılı Genelgesinin “b) Kesinleşmeden İnfazı Mümkün Olan Kararlar Yönünden” başlıklı bölümünde, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 367 nci maddesinde belirtilen kararlar ile hizmet tespiti davaları sonucu verilen kararlar ve kendi özel kanunlarında kesinleşmeden infaz edilemeyeceği açıkça belirtilen kararlar dışında kalan kararlar hakkında ilgililerin talebinin müracaat tarihinden itibaren 30 gün süre içerisinde yerine getirilmesi gerektiği düzenlenmiştir.

Ünitelerimizden alınan yazılardan, mahkeme kararlarına istinaden davacı veya vekilince müracaat edilerek ödeme yapılmasının istendiği, iade için iptal prim belgeleri istendiğinde karar kesinleştiğinde verileceği şeklinde itiraz edilmesi üzerine 30 günlük süre içinde kararın infazı gerektiğinden istenilen tutarın iadesinin yapıldığı anlaşılmaktadır.

Bundan böyle iptale ilişkin prim belgelerinin kararın infazı gereken 30 gün içinde işverenlerden istenilmesi, verilmemesi halinde resen düzenlenerek iptal ve iade işleminin yapılması, dolayısıyla mahkeme kararlarına istinaden yapılacak iadelerde, öncelikle yol ve yemek paralarına ilişkin işçi/ işveren hisselerinin iptaline ilişkin iptal prim belgelerinin düzenlenmesi sonucunda iptal edilen yol ve yemek paralarından işveren hissesine ilişkin tutarın iadesinin yapılması, buna karşın sigortalı hissesinin emanete alınarak sigortalı tarafından iadesine ilişkin karar getirilmediği sürece iade işleminin yapılmaması gerekmektedir.”