Maliye bakanlığı tarafından belirlenen yetkili merciler tarafından yapılan ön tespite bağlı olarak, aynı merciler tarafından mükelleften açıklama istenmesi müessesesine “izaha davet” denilmektedir.
Bu müessese ile maliye idaresi vergi incelemesine ya da takdire sevk işlemi öncesi mükelleften açıklayıcı bilgi talep etmektedir. Söz konusu düzenleme VUK 370. maddesinin maliye bakanlığına verdiği yetkiye dayanılarak yapılmıştır. Yapılan düzenleme 25.07.2017 tarihinde resmi gazetede yayınlanan tebliğ ile açıklanmıştır.
Söz konusu tebliğ ile vergi mevzuatına getirilen “izaha davet” uygulamasının usul ve esasları ilan edilmiştir. Bu tebliğde izaha davetin kapsamı, şekli, ön tespitin niteliği, izaha daveti yapacak olanlar, bunu değerlendirecek merciler, izahta kullanılacak belgeler belirtilmiştir. Tebliğ 01 Eylül 2017’de yürürlüğe girecektir.
Maliye bakanlığı “izaha davet” işlemlerinin yürütülmesi için bünyesinde komisyonlar oluşturacaktır. Uzlaşma komisyonlarına benzeyen bu komisyonlar vergi mükellefini incelemeye sevk edilmeyen ya da takdire sevk işlemi yapılmadan konu ile ilgili mükelleften açıklama talebinde bulunacaktır. Bu aşamada ilgili komisyon gelecek açıklama çerçevesinde ya incelemeye gerek olmadığına kanaat getirip dosyayı kapatacak ya da uzlaşma halinde cezai işlemin indirimli olarak yapılması işlemini gerçekleştirecektir.
Ancak mükelleflerin bu müesseseden faydalanabilmesi için öncelikle izaha davet yazısının tebliğinden itibaren 15 gün içinde komisyona izahta bulunması gerekmektedir.
Süresinde yapılan açıklamayı ise izaha davet kurulu 10 gün içinde karara bağlayacaktır. Bu müessese vergi mükellefleri ile maliye arasındaki uyuşmazlıkların önemli bir bölümünü çözüme kavuşturacaktır. Bu sayede hem maliyenin teftiş yükü artmayacak hem de devlet hazinesine gelmesi gereken hiç tahakkuk edilmemiş ya da eksik tahakkuk edilmiş, vergilerin tahsili en kısa sürede sağlanmış olacaktır. Diğer taraftan mükellefte haklılığını ispat etmesi halinde incelenme risk ve stresinden kurtulmuş olacaktır. Hatasını kabul halinde ise indirimli ceza sorunu çözecektir. Bu müessese ile getirilen uzlaşma mahkemelerde uzun süren ve ciddi iş yükü oluşturan vergi davalarının da dolaylı olarak azalmasına sebep olacaktır.
Komisyon ile mükellef arasında uzlaşma sağlanamaz ise yani mükellefin izahı komisyon tarafından itibar görmez ise incelemeye sevk söz konusu olacaktır.
Tebliğde izaha davetin kapsamı açıkça belirtilmiştir. Mükelleflerden açıklama istenebilecek 16 ana konu belirtilmiştir. Bu konular;
1. Ba-bs bildirim formlarında yer alan bilgilerin analizi sonucunda mükelleflerin
2. Kredi kartı satış bilgileri ile katma değer vergisi (KDV) beyannamelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
3. Yıllık beyannameler ile muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
4. Çeşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgiler ile asgari ücret tarifelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
5. Yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinde yapılan indirimleri, kanuni oranları aşan mükelleflerin izaha davet edilmesi
6. Dağıttığı kâr üzerinden tevkifat yapmadığı tespit edilenlerin izaha davet edilmesi
7. Geçmiş yıl zararlarının mahsubu yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi
8. İştirak kazançlarını ilgili hesapta göstermeyen mükelleflerin izaha davet edilmesi
9. Kurumlar vergisi kanununun 5/1-e maddesindeki istisna ile ilgili olarak mükelleflerin izaha davet edilmesi
10. Örtülü sermaye yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi
11. Ortaklardan alacaklar için hesaplanması gereken faizler yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi
12. Ortaklık hakları veya hisselerini elden çıkardıkları halde beyanda bulunmayan limited şirket ortaklarının izaha davet edilmesi
13. Gayrimenkul alım/satım bedelinin eksik beyan edilmiş olabileceğine dair haklarında tespit bulunanların izaha davet edilmesi
14. Gayrimenkullere ilişkin değer artışı kazançları yönünden mükelleflerin izaha davet edilmesi
15. Gayrimenkul sermaye iratlarını beyan etmeyen veya eksik/hatalı beyan eden mükelleflerin izaha davet edilmesi
16. Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılması durumunda mükelleflerin izaha davet edilmesi
Ayrıca ön tespitin yapılarak izaha davetin gerçekleştirilebilmesi için vergi incelemesine başlanılmamış veya takdir komisyonuna sevk işleminin yapılmamış olması şarttır. Ayrıca konu hakkında herhangi bir ihbarın olmaması gerekmektedir.
İzaha davet kapsamında mükellef tarafından verilen (ek tahakkuka sebep olan) beyannamelerin neden olduğu vergi ve izah zamlarının 15 gün içinde ödenmesi gerekmektedir. Bu sürede ödememe halinde izaha bağlı olarak %20 kesilen indirimli ceza %50 ye çevrilir ve izah zammı da gecikme faizine dönüştürülür. Dolayısı ile mükelleflerin indirimden faydalanabilmesi için ödemeyi mutlaka zamanında yapmaları gerekmektedir.
Ayrıca önemli bir hususta, izaha bağlı olarak kesilen %20 vergi zıyaına ilişkin ihbarnameler içinde tarhiyat sonrası uzlaşma hakkının varlığıdır. Tebliğdeki tüm hususlar mükellefleri ile ilgili olarak mali müşavirleri ilgilendirmektedir. Ancak özellikle “4-Çeşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgiler ile asgari ücret tarifelerinin karşılaştırılması sonucunda mükelleflerin izaha davet edilmesi” konusu direkt meslek mensuplarını hedef almaktadır. Bir sonraki makalemizde de bu konuyu ve “Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanılması durumunda mükelleflerin izaha davet edilmesi” ile ilgili bu tebliğ ile getirilen yeni düzenlemeyi ele alacağız.
ALİM KARATAŞ